Interview Iselle Claassens en Bram Jacobs
kiezen voor inhoud, intimiteit en sfeer
Bezoekers weten het Parktheater weer te vinden. De voorstellingen in juli en augustus – van Brandweerman Sam tot Dolf Jansen – zijn goed bezocht. Maar hoe ziet theater er nu uit? Programmeurs Iselle Claassens en Bram Jacobs hebben in een moordend tempo een nieuw programma samengesteld. ‘We merken dat er veel creativiteit bij de gezelschappen is.’
Bram en Iselle waren nét klaar met de boekingen voor seizoen 2020-2021. De collega’s van de afdeling communicatie & marketing waren volop bezig met de voorbereidingen voor de website en de seizoenbrochure. Maar half maart ging het Parktheater dicht.
Gelukkig is het Parktheater weer open. Gaat in september een nieuw theaterseizoen van start?
Iselle: ‘Eigenlijk is het theaterseizoen 2019-2020 nooit afgelopen. Normaalgesproken zouden we in de zomer dicht zijn geweest. Maar omdat we vanaf half maart al dicht waren, wilden we júist in de zomer ook nog voorstellingen laten zien, in het Zomerfestival. In juli en augustus zijn er, voor het eerst, reguliere voorstellingen geboekt zoals Bier & Liefde, Brandweerman Sam, Vet Kindercabaret, Theo Maassen en Dolf Jansen. En daarna gaat het gewoon door. Dus een nieuw seizoen in september? Nee, deze keer niet.’
Bram: ‘We kunnen niet eens zeggen dat het een seizoen ís. Eerder zijn we bezig om in een nieuwe vorm een programma te presenteren. Voorlopig gaan we in ieder geval onze programmering minder ver vooruit aankondigingen dan we gewend zijn. Veel meer gefaseerd, vaker met losse boekingen of met losse groepjes boekingen. Omdat we minder ver vooruit kúnnen kijken.’
Hoe zijn de voorstellingen in het Zomerfestival verlopen?
Bram: ‘Bij Bende van Oz (Bier & Liefde, 9 t/m 11 juli, red.) merkte ik dat de bezoekers echt al gewend zijn aan de anderhalve meter en dat ze die ook in acht nemen. Wij hebben de zalen zo proberen in te richten dat het gevoel van die anderhalve meter minders sterk is. Dat je het gevoel hebt dat je een normale avond theater beleeft.’
Hoe zijn de zalen ingericht?
Bram: ‘De Philipszaal, normaal met 500 stoelen, gaan we gebruiken als club, in een café-setting. We hebben daar een opstelling gemaakt met tafeltjes en setjes stoelen en een klein podium in het midden. Wel maar 120 stoelen, maar deze opstelling is heel prettig en intiem. Met name voor comedians, theatercolleges en kleinschalige muziekprogramma’s zoals Bier & Liefde en Tigre Blanco. Bij Bier & Liefde werkte dat erg goed. Ik heb eigenlijk alleen maar positieve reacties gehoord over deze nieuwe setting.’
In de Hertog Jan Zaal kunnen we nu in plaats van de 900 stoelen maar 250 stoelen gebruiken. Hier zit het publiek op anderhalve meter van elkaar en met steeds een lege rij ertussen. Een andere variant in deze zaal is een opstelling voor 110 plaatsen, met een tribune op het achtertoneel. Die is weer meer geschikt voor kleinere voorstellingen.’
Artiesten en gezelschappen moesten door de crisis hun voorstellingen stilleggen en hun plannen staken. Toch hebben jullie veel voorstellingen kunnen boeken.
Iselle: ‘Qua genres hebben we redelijk hetzelfde aanbod als normaalgesproken. We hebben wel musical, maar dat zijn concertante-uitvoeringen. Heel klein gemaakt, met een kleine cast. En gelukkig hebben we nog veel dans, behoorlijk wat toneel, veel cabaret en een mooi familie- en jeugdaanbod.’
Bram: ‘Eigenlijk zit het er allemaal in. De verhoudingen zijn misschien iets anders dan de bezoekers van ons gewend zijn. Dat heeft ermee te maken dat producties door de omstandigheden niet gemaakt worden of zijn verplaatst naar de toekomst.’
En dat komt omdat er financieel minder te besteden is voor de gezelschappen?
Bram: ‘Voorstellingen worden begroot op het aantal tickets dat je kunt verkopen, dus als het aantal tickets naar beneden gaat, dan wordt die begroting kleiner en moet je dus keuzes maken in het artistieke product. Dat betekent dat een groot gemonteerde musical not done is. Maar een kleine musical met een kleine cast kan wel. Een grote opera is niet op te voeren, maar het streamen van een opera of het organiseren van opera-diners is wel een alternatief om het operapubliek te kunnen bedienen.’
Mogen artiesten wel in contact komen met elkaar?
Iselle: ‘Dat is een voorbeeld van de soms onbegrijpelijke corona-logica. Artiesten vallen onder de categorie contactberoepen, net als kappers. Die mogen binnen die anderhalve meter komen. Gelukkig, want dat maakt veel meer mogelijk dan we een aantal maanden geleden voor mogelijk hielden. We dachten dat alle dans zou verdwijnen uit het programma.’
Heeft de crisis jullie kijk op theater veranderd?
Iselle: ‘Waar ik heel blij mee ben – en waar we het al vaker over hadden – is het korter op de bal spelen, dichterbij programmeren. Het voelde soms wel heel vreemd om anderhalf jaar vooruit te plannen. Omdat je nooit weet wat de situatie is over anderhalf jaar en óf een bepaald thema dan nog relevant is. We merken dat gezelschappen ook anders nadenken over het aanbieden van een voorstelling. Misschien zullen ze vaker op één plek blijven. Kijk wat bijvoorbeeld Club, Guy & Roni (26-28 november, red.) met Swan Lake gaan doen: een voorstelling maken die je lopend door het hele gebouw in groepen gaat bekijken. Dat idee was waarschijnlijk niet ontstaan als deze pandemie er niet was geweest. We merken dat er veel creativiteit bij de gezelschappen is.’
Bram: ‘We breken met zijn allen nu uit een enorm dwingend systeem. Een musicalproductie wordt drie jaar voordat hij gespeeld wordt bedacht. De rechten worden afgekocht, de tournee moet rond zijn, omdat zo’n tournee ook mede de begroting gaat bepalen. Wij zijn nu ook al bezig met wat er in voorjaar 2022 hier op de planken komt te staan. Terwijl je je helemaal niet kunt voorstellen hoe de wereld er dan uitziet, nadat we deze pandemie zijn bovengekomen. En hoe we onze samenleving anders gaan inrichten.’
Meer op korte termijn programmeren heeft voordelen?
Bram: ‘Door corona is het hele theaterbestel overhoop gehaald; kort gezegd, het systeem dat gezelschappen moeten voldoen aan hun subsidie- verplichtingen en vier jaar vooruit moeten plannen. Ze zijn nu ineens op heel korte termijn voorstellingen aan het maken. De bijzondere reuzenradvoorstelling Radman (De Parade gaat door, 4-6 september, red.) van Het Zuidelijk Toneel en Schippers&VanGucht was er normaalgesproken niet geweest. Intiem theater in een gondeltje, een unieke voorstelling die heel goed in deze tijd past.
Veel grotezaalaanbod is weggevallen. Heel veel middenzaal- en kleinezaalaanbod is gebleven. De voorstellingen worden gemaakt zoals ze altijd al gemaakt werden, alleen in een andere setting. Van het licht en decor zal je niet merken dat het anders is dan anders. Een voorstelling bezoeken is nog steeds je geld meer dan waard, het is nog steeds een avond volwaardig theater.’
Wat is er nog meer veranderd?
Iselle: ‘Voorstellingen zijn in het weekend regelmatig tweemaal per dag te zien. Op vrijdag en zaterdag hebben we latenights geboekt: twee voorstellingen op één avond. De eerste is om 19.30 uur en de tweede begint dan om 21.30 of 21.45 uur. We doen dit hoofdzakelijk bij voorstellingen die een wat jonger publiek trekken. Sommige voorstellingen voor een ouder publiek hebben we op de zondagen ook twee maal geprogrammeerd, maar dan ‘s middags en vroeg in de avond.’
‘Dichterbij’ is de term dat op deze krant en andere uitingen staat. Vanwaar dit thema?
Bram: ‘Het thema ‘Dichterbij’ is eigenlijk vanzelf ontstaan. Toen we aan het programmeren waren, kwamen we er achter dat dit woord samenvat hoe we te werk gaan. We geven er invulling aan in drie lijnen.
Als eerste: klein en intiem: we richten de zalen in om intimiteit en sfeer en veiligheid te kunnen blijven waarborgen. Waardoor een avond theater nog steeds een avond theater is wat je er van verwacht.
De tweede lijn is dat we ‘dichterbij’ programmeren. Dus dat we minder ver vooruit werken, zoals we net al schetsten. Wat speelt er dit najaar in plaats van het najaar van pakweg 2023? De programma-aankondigingen zoals deze krant zijn meer een momentopname. Wat speelt er nú in het Parktheater, en wat wordt er nu geboekt? De bezoekers zullen veel meer onze kanalen in de gaten moeten houden om op de hoogte te blijven van wat er in het Parktheater gebeurt.’
De derde betekenis heeft te maken met de filosofie ‘Meer dan jij’. Dat we de verhalen van makers en de verhalen uit Eindhoven meer bij elkaar willen brengen. Dichterbij de stad willen komen. Door mensen in de stad op te zoeken en die door middel van verdiepende programma’s willen koppelen aan voorstellingen.’
Iselle: ‘We zoeken het ook in een programma om de voorstelling heen. Deze nieuwe vorm houdt het midden tussen een voorstelling en een gesprek. We gaan ons heel erg richten op voorstellingen die we omlijsten met ervoor of aansluitend een online-event. Zodat we het thema dat een theatermaker in zijn voorstelling behandelt verder gaan uitdiepen. En zo mensen uit de stad de kans geven om daar over mee te praten of er meer over te weten te komen.’
Dat kan dus een theatrale maar ook een realistische vorm zijn?
Iselle: ‘Ja. En dat doen we met makers uit Eindhoven. Die betrekken we ook bij het maken van het contextprogramma. Het kunnen zowel theatermakers als podcastmakers, journalisten als ook instellingen zijn. Veel meer op inhoud samenwerking zoeken in de stad dus.’
Zijn er thema’s te noemen die al vorm krijgen in de komende periode?
Iselle: ‘We zijn aan het uitvinden hoe we thema’s of een bundeling van thema’s kunnen uitdiepen, bijvoorbeeld racisme. Zo zijn er verschillende voorstellingen die inhoudelijk aanhaken op Black Lives Matter, op institutionele discriminatie. We zijn nu met theatermakers in gesprek over wat ze gaan doen en welke actuele thema’s in hun voorstellingen naar voren zullen komen. Maar denk ook aan thema’s als zorg of genderidentiteit. Actuele brandhaarden in de samenleving opzoeken, erover vertellen en er samen over discussiëren. En als er urgente thema’s spelen kan het ook zijn dat we alleen maar een contextprogramma bieden, dus zonder voorstelling.’
De inhoud van voorstellingen krijgt meer aandacht in het programma?
Bram: ‘De inhoud is heel belangrijk, maar we kiezen ook echt voor de intimiteit en de sfeer. Deze keuze kunnen we maken omdat onze zalen, vooral de Philipszaal, zoveel mogelijkheden bieden. We vinden het belangrijk dat de theaterervaring klopt. Ook voor de artiest.’
De tips van Bram
Memento Mori (Nineties Producties) Een online-ritueel waarin je wordt meegenomen naar het hiernamaals.
Te zien op 30 september en 1 oktober.
Citizen K. (Trouble Man | Het Nationale Theater |
Sadettin Kirmiziyüz), een hyperpersoonlijke vertelling die voelbaar maakt hoe meedogenloos en geniepig identiteitspolitiek en racisme in Nederland werken.
Te zien op 6 oktober.
A Medicine Show (Ashton Brothers), een mix van muziek, acrobatiek en regelrechte tovenarij, mét diner.
Te zien van do 19 t/m zo 22 november.
De tips van Iselle
Swan Lake (Club Guy & Roni + Slagwerk Den Haag + Tomoko Mukaiyama), ‘een eigen, moderne versie van Swan Lake, die zich afspeelt door het hele gebouw.’
Te zien van 26 t/m 28 november.
SHAKTI / Boys won’t be boys (Illusionary Rockaz Company en Rikkert van Huisstede), ‘een voorstelling over vrouwelijke energie én een over niet-reguliere vormen van mannelijkheid. Na afloop gaan we dieper op het thema in.’
Beide achter elkaar te zien op 16 oktober.
Edward Scharenhand (Theater Sonnevanck), ’deze voorstelling, die gebaseerd is op de film van Tim Burton, won in 2018 de prijs voor de meest indrukwekkende jeugdproductie.’
Te zien op 18 oktober.
Reageren op dit interview? Mail naar loes@parktheater.nl
Alle blogs van Loes