Observaties van een theaterrat: de expeditie

Welke levende wezens zijn het publiek van het publiek? Dichter, schrijver en theatermaker Marjolijn van Heemstra maakt samen met Ecoloog Jap Smits een ecologische scan van het Parktheater. Dit vormt de basis voor de voorstelling Observaties van een theaterrat. Te zien tijdens theaterfestival Nieuwe Maan in januari 2025. Nieuwsgierig geworden? Op deze blog kun je de expeditie live volgen!

Het theater is een plek om te kijken, te luisteren, te observeren. Een magische plek. Je gaat in een stoel zitten, het licht dooft en een nieuwe wereld toont zich. Maar terwijl je kijkt, word je bekeken. Motten, muggen, spinnen, kevers en zilvervisjes vormen het publiek van het theaterpubliek dat binnenloopt, de jas ophangt, naar de wc gaat, een stoel zoekt en zich in de stilte van de zaal onbekeken waant.

Wij gaan ervan uit dat alleen wij - de mensen - de wereld observeren. Deze antropocentrische vergissing sluit ons af voor talloze ontmoetingen en maakt van ons een eenzame en onwetende soort. Wat zou er gebeuren als we ons zouden openstellen voor de blik van andere levende wezens? Als we zouden beseffen dat we niet alleen de kijkers zijn maar ook degenen die bekeken worden?

Waarom ondersteunen wij dit project?

Het Parktheater vindt het belangrijk om dit onderzoek te ondersteunen, omdat het ons perspectief verandert op hoe we naar dingen kijken. Het maakt ons bewust van de vaak onzichtbare natuur die in en om ons leeft. En dat is uiteindelijk wat theater doet, het aanbieden van nieuwe inzichten en andere perspectieven. Daarnaast geeft het ook de bron van inspiratie om tot een bijzondere voorstelling te komen, waarin de verborgen wereld van deze kleine bewoners tot leven komt. Zo verbinden we ecologie met cultuur en brengen we ons publiek op een speelse manier in aanraking met zowel natuurbehoud als theaterkunst.

Ga zelf mee op expeditie
Lijkt het je leuk om zelf onderdeel te worden van dit project? Ga in november zelf mee op een expeditie door het Parktheater met Marjolijn of doe mee met het ondergronds beraad. 

Juli 2024 - De eerste zomer-expedities

Het onderzoek is van start gegaan en Marjolijn en Jap zijn begonnen met het maken van een ecologische scan van het Parktheater. Het Parktheater is erg enthousiast en vooral ook heel benieuwd naar deze verborgen groene wereld! Wil je mee op reis naar deze wereld? Lees hier het eerste blog van Marjolijn:

De meest bijzondere vonst van deze expeditie: de Seira Domestica. Oftewel: de huisspringstaart. Een mysterieus wezen, glanzend zilver, vleugelloos, geschubd en met een lange klauw en één grote tand. Afkomstig uit de grote springstaart familie. Vierhonderd miljoen jaar oud, ze behoren tot de oudste dieren op aarde. Een exoskelet, hun hele leven aan het groeien en vervellen. Een huid die zo waterafstotend is dat er onderzoek naar wordt gedaan, omdat wij daar ook iets aan kunnen hebben. Vernoemd naar de springvork onder hun buik waarmee ze wel 16 keer hun eigen lengte kunnen springen en zichzelf kunnen verankeren in de grond om niet weg te waaien. 

Het exemplaar dat we hier vonden zat stil. Leek zich thuis te voelen, onder het vergrootglas waren haar ogen twee grote, zwarte rustpunten. Ze zag er kwetsbaar uit, een millimeter of 2,5, de eerste de beste borstel of doek zou haar zo wegvegen. Hoe langer ik naar haar keek hoe meer ik haar wilde beschermen tegen de schoonmaakdienst maar ik durfde haar niet aan te raken, te kwetsbaar, mijn vinger zou haar onmiddelijk pletten. Zag ze mij? Met ongerustheid laat ik haar achter die middag. Hoe lang zal ze hier overleven, in dit vijandige grottenstelsel? Ik kijk twee keer om maar zie haar natuurlijk niet meer, klein als ze is. En dan, twee weken later, als we terug zijn, vinden we haar op precies dezelfde plek!

September 2024 - De eerste onderzoeksresulaten zijn bekend!

Op 1 september hebben we het seizoen feestelijk afgetrapt met de jaarlijkse Open dag! Tijdens dit evenement zijn de eerste onderzoeksresultaten bekend gemaakt door ecoloog Jap Smits en Marjolijn van Heemstra.

“...animals are always observed. The fact that they can observe us has lost all significance. They are the objects of our ever-extending knowledge. What we know about them is an index of our power, and thus an index of what separates us from them. The more we know the further away they are.” - Why look at animals, John Berger

Tijdens de zomersluiting zijn Marjolijn en Jap meerdere malen op expeditie gegaan. Ze onderzochten elk klein donker en verborgen hoekje binnen dit immense grottenstelsel. Op een van de expedities stuitte Jap en Marjolein op een heel bijzonder insect. Eentje die je bijna altijd over het hoofd ziet omdat hij zo klein is. We hebben het over de Huisspringstaart. Jap ontdekte hem tijdens een expeditie en legde hem vast. Zo kunnen we hem allemaal bewonderen! Ook kwamen ze deze insecten tegen: de Grote steatoda, het fruitvliegje en een papiervisje. Stap jij in deze groene wereld van het Parktheater? Je kunt deze eerste onderzoeksresultaten bekijken in een expositie, te zien in het theatercafé tot 30 september 2024.

September 2024 - Maak je eigen ecologische scan

Ben je benieuwd hoe een ecologische scan van jouw woonkamer, kelder of klas eruit ziet? Ecoloog Jap Smits heeft een aantal tips voor je:

'Zie jouw leefomgeving als een rots in de natuur waarin allerlei staarten, vleugeltjes en pootjes hun plekje hebben gevonden. Zij hebben specifieke eigenschappen nodig om te overleven. Bekijk de ruimte door hun ogen. Is het een aaibaar beestje wat veel licht nodig heeft of een obscuur beestje wat zich fijner voelt in het pikkedonker? Verstoppen ze zich hoog in vergeten hoekjes of zitten ze laag in de drukte? Willen ze een droge of juist vochtige omgeving?' 

Ga jij op onderzoek uit? Wij zijn benieuwd naar jouw bevindingen, deel jouw ecologische scan* met ons. De kaarten kan je ophalen bij de kaartverkoop of de expositie. * Deze kaart kan onderdeel worden van promotionele doeleinden.

Oktober 2024 - Een expeditie samen met Yuverta

De komende weken is het op de donderdag extra druk in het Parktheater! Elk stoepje en hoekje wordt onderzocht en bestudeerd. Studenten van Yuverta, het groene lyceum, zijn op bezoek. Yuverta leid jonge mensen op om een positieve bijdrage te kunnen leveren aan de uitdagingen waar Nederland voor staat en aan het creëren van een gezonde en leefbare omgeving in de toekomst. Onder begeleiding van Marjolijn van Heemstra gaan zij op expeditie door het Parktheater. Als doorgewinterde onderzoekers uitgerust met nachtkijkers, verrekijkers, naslagwerk en logboek gaan zij op ontdekkingstocht. Op zoek naar die onzichtbare wereld vol leven in het theater.

Die onzichtbare wereld in kaart brengen stopt natuurlijk niet wanneer de nacht valt. Juist dan ontvouwt zich een heel bijzondere wereld die overdag verborgen blijft! Studenten zijn met hun nachtkijkers, verrekijkers, naslagwerken en logboeken ook in het donker op zoek gegaan naar het leven dat zich rondom het theater afspeelt.