Kun je jezelf even voorstellen? Ik ben Xandry van den Besselaar (1989) en ik ben schrijver, theater- en audiomaker. Ik studeerde Theater- Film- en Televisiewetenschappen aan de Universiteit van Utrecht en de Duale Master Dramaturgie aan de Universiteit van Amsterdam. Vervolgens verhuisde ik naar België, waar ik in 2018 afstudeerde aan de opleiding Woordkunst aan het Koninklijk Conservatorium in Antwerpen. Sindsdien werk ik als multidisciplinair kunstenaar en combineer ik in mijn werk verschillende kunstdisciplines als schrijven, audio en theater en maakte ik de afgelopen jaren podcasts, audiovisuele installaties en voorstellingen.

Wat zijn jouw grootste drijfveren? Mijn werk gaat vaak over mensen die zich ‘in de marge van de maatschappij’ bewegen. Het zijn mensen die, in welke vorm dan ook, te maken hebben met maatschappelijke uitsluiting. Zo maakte ik tijdens mijn opleiding de audiodocumentaire De regen die naar boven valt (2016) over een goede vriend en toenmalig huisgenoot Willem, die na drugsgebruik in een psychose belandde. Voor mijn eerste voorstelling project Donald, die ik maakte met Anna Dupon, interviewden we een man in een rolstoel die gebruik maakt van sekszorg en een vrouw in de collectieve schuldbemiddeling (vergelijkbaar met de schuldsanering in Nederland) die tijdens de coronacrisis steeds verder in de problemen raakte. Deze mensen vormden met hun verhalen de basis van de voorstelling. Ik vind het jammer dat deze verhalen en perspectieven vaak te weinig of zelfs geen podium krijgen. Het is juist de verscheidenheid aan verhalen en perspectieven die me interesseert. Misschien is dat wel mijn grootste drijfveer: een podium geven aan verhalen die weinig of niet gehoord worden.

Wie of wat inspireert je in je werk? Dat kan van alles zijn: het boek op mijn nachtkastje, de podcast die ik luister in de trein, de voorstelling die me verward achterlaat of de serie die ik kijk in bed. Maar evengoed de buurjongen die voetbalt op straat, een gesprek dat ik opvang in een café, een wandeling met een goede vriend in het bos of een lekkere maaltijd met mensen die ik graag zie. Jaren geleden liep ik stage bij het toenmalige Toneelgroep Amsterdam, dramaturg Peter van Kraaij zei in een gesprek: ‘kunst moet een wig drijven in de onverschilligheid van de ander’. Die zin heb ik altijd onthouden. Kunst moet een wig drijven in de onverschilligheid van de ander én jezelf. Als kunstenaar moet je tegelijkertijd ontvankelijk én genereus zijn.  
Hoe kun je jouw stijl het beste omschrijven? Ik vind het moeilijk om deze vraag te beantwoorden over mijn eigen werk. Misschien is het ook aan anderen om daar een lijn in te zien? Ik denk dat het als kunstenaar vooral belangrijk is om jezelf te blijven bevragen waarom je het verhaal vertelt, dat je vertelt. Zolang ik daar het antwoord op weet, is het goed.

Wat is jouw ambitie? In mijn werk probeer ik de vorm telkens te laten volgen op de inhoud. Die houding probeer ik ook te hebben in het werken zelf: ik wil geen lijn uitgooien waar ik over vijf jaar moet of wil staan. Ik hoop dat ik werk maak dat er toe doet, dat ik er mensen mee ontroer, verras, verwar, kwaad, verdrietig of juist blij maak. Of misschien dan toch: ik las laatst een kinderboek waar ik per toeval op stuitte in Antiquariaat Colette & Co in Den Haag. Het verhaal laat me niet los: het is diep menselijk en tegelijkertijd brandend actueel. Ik hoop het binnen een paar jaar te bewerken tot een kindervoorstelling.

Welke rol speelt het Parktheater in het realiseren van deze ambitie? Een talentontwikkelingstraject als thinX is erg belangrijk voor jonge makers. Als je afstudeert aan een toneelschool of start in het werkveld is het vaak jaren een evenwichtsoefening tussen artistiek werk en het combineren van verschillende bijbaantjes om financieel rond te komen. Dat vergt veel energie. Het is daardoor soms moeilijk jezelf artistiek te blijven uitdagen. Een professionele omkadering van technici, dramaturgen, publiciteitsmedewerkers en mensen die je zakelijk ondersteunen is een groot cadeau. Ook het spreken met andere jonge makers, die dezelfde stappen zetten, kan erg fijn zijn: je vormt elkaars klankbord en ondersteunt elkaar.  

Wat kunnen bezoekers van jouw werk verwachten? Sinds het einde van 2022 werk ik als regisseur bij Carte Blanche, een Eindhovens theatergezelschap voor mensen met en zonder beperking. Ik maak onder de vleugels van Carte Blanche mijn eerste voorstelling binnen talentontwikkelingstraject thinX. Op 7 en 8 oktober 2023 speelt Maar niemand kuste mij in Pand P. Deze audiovoorstelling gaat over de vraag waarom we mensen bestempelen als ‘normaal’ en ‘abnormaal’ en wat er gebeurt als we dit onderscheid loslaten. In Maar niemand kuste mij kunnen de bezoekers een confrontatie verwachten: we stellen aan hen de vraag hoe ze naar elkaar kijken, wat ze zien en wat ze daarvan vinden. Het is een auditieve voorstelling waarin de heersende norm over wat normaal is wordt bevraagd en waarbij het onderscheid tussen publiek en de spelers wel eens zou kunnen vervagen.
Daarnaast werk ik, samen met acteur Johnny Mirer, aan de theatrale audio-installatie Met mij, over rouw en verlies. In Met mij belt een vrouw nog een laatste keer naar het antwoordapparaat van haar geliefde: om nog één keer zijn stem te horen. Ze praat over het dagelijks leven zonder hem. De poëtische monoloog vormt een portret van een vrouw die door zijn plotselinge overlijden afscheid moet nemen van haar geliefde. Het publiek kan een zoektocht naar troost en perspectief in diepe wanhoop verwachten. Een zoektocht naar het terug kalibreren in een wereld die maar niet lijkt te passen.

Wil je meer weten over Xandry en haar werk?
Volg haar via de website van het Parktheater of via
instagram.com/xvdbesselaar/

thinX

thinX bestaat sinds 2012 en staat voor theater & innovatie 10.0; het theater van de toekomst. Omdat wij geloven dat investeren in nieuwe makers investeren is in de toekomst van de podiumkunsten. Daarnaast kijkt een nieuwe generatie theatermakers steeds vaker anders naar de definitie van theater; maatschappelijke thema's worden belangrijker en makers zoeken meer en meer naar crossovers en nieuwe vormen van theater. Zo combineren ze film met dans, toneel op locatie of brengen ze een live podcast.